Wszechświata

Geografia, Geografia fizyczna

Wszechświat - w kosmologii nazwa oznaczająca czasoprzestrzeń, która zawiera wszystkie obiekty materialne i energię, dostępne do obserwacji metodami bezpośrednimi lub pośrednimi poprzez teleskopy i inne przyrządy obserwacyjne. Wszechświat współcześnie pojmowany jest jako wszystko, co istnieje. Stanowią go materia, promieniowanie, energia i przestrzeń. Jego wielkość jest tak ogromna, że nie pozwala, przy obecnym stanie wiedzy i możliwościach technicznych człowieka, na zbadanie nawet jego części. Nie jest znana zarówno jego przeszłość, jak i przyszłość. Jedyna rzecz, do której zgodnie doszli wszyscy badacze, to stwierdzenie, że każde znane nam dziś ciało niebieskie jest przejściową formą występowania materii. Miało zatem swój początek i będzie miało koniec - gdy materia zmieni formę.

Najczęściej przyjmowana dziś hipoteza powstania Wszechświata to Wielki Wybuch (Big Bang). Zakłada się, że miał on miejsce ok. 20 mld lat temu i był wynikiem skupienia się całej materii w jednym punkcie. Od momentu Wielkiego Wybuchu do dziś Wszechświat rozszerza się we wszystkich kierunkach z jednakową prędkością. Zmniejsza się również temperatura budującej go materii oraz jej gęstość. Według praw fizyki Wielki Wybuch powinien pozostawić po sobie fale radiowe. W 1965 r. wy­kryto takie słabe promieniowanie, docierające z wszystkich kierunków.

Kształt Wszechświata jest jednym z zakresów zainteresowania kosmologii. Kosmologowie i astronomowie rozumieją przez to pojęcie zarówno lokalną geometrię jak i geometrię całości Wszechświata. Geometria globalna w skrócie zwana jest topologią, chociaż ściśle rzecz biorąc wybiega poza topologię. Kształt Wszechświata nie odnosi się do zakrzywienia przestrzeni w pobliżu gęstej masy, a rozważane geometrie zakładają raczej równomierny rozkład masy. Dane astronomiczne wskazują, że mimo pewnej niejednorodności i anizotropowości struktury kosmosu w wielkiej skali, cały obserwowalny Wszechświat jest (uśredniając) jednorodny, izotropowy i rozszerza się jednostajnie lub w tym rozszerzaniu przyśpiesza.

Częściami składowymi Wszechświata są galaktyki, czyli skupiska gwiazd wraz z materią międzygwiezdną. Około 90% materii budującej galaktykę jest skupiona w gwiazdach tej galaktyki. Gwiazda to ciało niebieskie zbudowane ze zjonizowanych gazów, głównie wodoru i helu, w których na skutek ogromnej gęstości materii dochodzi do reakcji termoją­drowych. Dzięki nim gwiazda wytwarza własne światło w przeciwieństwie do planety świecącej światłem odbitym. Galaktyki mogą mieć różne kształty i rozmiary. Ze względu na kształt wyróżniamy galaktyki eliptyczne, spiralne i nieregularne. Kilka tysięcy galaktyk tworzy gromadę galaktyk. Gromady łączą się w większe jednostki - supergromady. Średnice supergromad docho­dzą do 70 min lat świetlnych. Między supergromadami występuje niemal pusta przestrzeń wielkości 100 - 200 min lat świetlnych. Rok świetlny to miara odległości często stosowana w astronomii. Jest to odległość jaką pokonuje światło w próżni w czasie jednego roku, biegnąc z prędkością ok. 300 tyś. km/s.

Galaktyka, w której położona jest Ziemia, nosi nazwę Układu Mlecznej Drogi. Jest to galaktyka spiralna o średnicy ok. 100 000 lat świetlnych, wirują­ca z dużą prędkością wokół centralnie położonej wypukłości. Słońce znajduje się na peryferiach Drogi Mleczne5 w odległości ok. 30 000 lat świetlnych od centrum galaktyki i krąży wokoło centrum z prędkością 220 km/sęk.

Przyjmuje się, że Układ Słoneczny powstał z wirującej zagęszczonej materii międzygwiezdnej ok. 6 mld lat temu. Według jednej z teorii, Słońce i planety powstały niemal równocześnie z obłoku materii zagęszczającej się w części centralnej. Wraz z kurczeniem się materii rosła jej temperatura i ciśnienie oraz prędkość ruchu wirowego. Z centralnej części zagęszczenia powstał zalążek Słońca. Wirujące dookoła niego pyły zderzały się i tworzyły coraz większe bryły, co dało początek planetom. Zróżnicowanie temperatury w poszczególnych miejscach układu zadecydowało o składzie chemicznym i gęstości praplanet. Formowanie się planet polegało na skupianiu się w ich jądrach ciężkich substancji. W ten sposób powstały koncentryczne warstwy o różnym składzie chemicznym, które zbudowały planety. Powolne stygnię­cie wnętrza doprowadziło do powstania na powierzchni niektórych planet sztywnej skorupy skalnej.

Podobne tematy

Granice

Granica polityczna - umowna linia oddzielająca...

Kształt i rozmiary Ziemi

  Ziemia ma kształt geoidy, tj. bryły,...

Układ Słoneczny - budowa

Składnikami Układu Słonecznego są planety i ich...

Roślinność strefy zwrotnikowej i podzwrotnikowej

Klimat zwrotnikowy - jedna z 5 głównych stref...

Religie

Religia to system wierzeń i praktyk, określający...

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów