Strefy czasowe

Geografia, Świat, Geografia fizyczna

Czas miejscowy - dobowa rachuba czasu, która zawiązana jest z lokalnym południkiem miejsca obserwacji wzdłuż, którego na całej jego długości jest ten sam czas. Jako średnią dobę słoneczną określa się poprzez czas w jakim położeniu jest Słońca. Czas ten dzieli się na 24 godziny. W każdym momencie na Ziemi w każdej długości geograficznej jest inny czas miejscowy, który różni się o 4 min od siebie.

Strefa czasowa - wytyczony obszar powierzchni Ziemi o szerokości 15° długości geograficznej, rozciągający się południkowo między biegunami, w którym urzędowo obowiązuje jednakowy czas (czas strefowy). Jest on czasem słonecznym średnim środkowego południka tej strefy, który różni się o całkowitą liczbę godzin od czasu uniwersalnego.

Wszystkie punkty położone na tym samym południku mają ten sam czas lokalny (miejscowy). Każda zmiana położenia powoduje zmianę lokalnego czasu - w okresie, gdy ludzie zaczęli przemieszczać się coraz częściej i szybciej, stawało się to bardzo niewygodne. Całą Ziemię podzielono na 24 strefy czasowe. Czas uniwersalny i strefy czasowe zostały zaproponowane w 1878 roku przez kanadyjskiego wynalazcę Sandforda Fleminga, zaś wprowadzono je w 1884 roku.

Strefy czasowe w niezmienionym kształcie obowiązują na morzach i oceanach. Na lądach ich kształt został zmodyfikowany tak, by małe i średnie państwa znalazły się w obrębie jednej strefy czasowej, czyli obowiązywał w nich jeden czas. Większe państwa, takie jak Stany Zjednoczone, Kanada, Brazylia, Rosja czy Australia, znajdują się w kilku lub kilkunastu strefach czasowych.

Pełny obrót Ziemi wokół własnej osi trwający l dobę sprawia, że wszystkie punkty położone na powierzchni Ziemi, z wyjątkiem biegunów, zakreślają okręgi, czyli zmieniają swoje położenie o 360°. Mają zatem taką samą prędkość kątową, niezależnie od szerokości geograficznej, na której są położone. Ponieważ dób; podzielono na 24 godziny, zatem każdy punkt w ciągu l godziny przesuwa się o 15° (360° : 24 h). Skoro w ciągu l godziny równej 60 minutom punkt na powierzchni Ziemi pokonuje łuk kąta o wartości 15°, to przesunięcie o kąt wartości l ° nastąpi w ciągu 4 minut (60' : 15°). Przedstawione wyliczenie jest podstawą obliczania różnicy cza­su słonecznego punktów mających różną długość geograficzną, jak i obliczania różnicy długości geograficznej na podstawie różnicy czasu.

Czas słoneczny to czas wynikający bezpośrednio z pozycji Słońca na niebie. Istnieją dwa rodzaje czasu słonecznego: prawdziwy i średni. Prawdziwy czas słoneczny definiowany jest jako kąt godzinny Słońca powiększony o 12 godzin.

Określone według czasu słonecznego południe prawdziwe następuje zawsze podczas górowania Słońca, gdy znajduje się ono nad lokalnym południkiem ziemskim, a północ podczas dołowania Słońca.

Czas prawdziwy słoneczny okazuje się być czasem płynącym niejednostajnie. Istnieją dwa powody dla których kąt godzinny Słońca nie narasta jednostajnie w czasie. Pierwszy związany jest z faktem, że Słońce na niebie porusza się po ekliptyce, która jest nachylona względem równika niebieskiego, co powoduje, że jego ruch zrzutowany na płaszczyznę równika niebieskiego staje się niejednostajny. Drugi powód wynika z ekscentryczności orbity ziemskiej, co powoduje, że ruch Słońca po samej ekliptyce jest także niejednostajny.

Słoneczny czas miejscowy to czas wyznaczany dla danego południka na podstawie położenia Słońca na sferze niebieskiej. Jest on taki sam dla całego południka miejscowego, lecz inny, w danym momencie, dla każdego innego południka. Jeśli np. na 19° długości geo­graficznej wschodniej jest godz. 1200, to na południku 20° długo­ści wschodniej, który zgodnie z kierunkiem ruchu Ziemi osiągnął moment południa słonecznego o 4 minuty wcześniej, jest godz. 1204. Z kolei południk 18° długości wschodniej moment południa słonecznego będzie miał dopiero za 4 minuty, zatem miejscowy czas słoneczny tego południka wynosi li5. Stosowanie w praktyce miejscowego czasu słonecznego jest wyjątkowo uciążliwe, gdyż wymaga np. w czasie podróży w kierunku wschodnim lub zachod­nim ciągłego przesuwania wskazówek zegara. Dlatego w drugiej połowie XIX w. wprowadzono czas strefowy.

Czas strefowy to czas umowny obowiązujący w danej strefie. Na Ziemi wydzielono 24 południkowe strefy czasowe obejmujące po 15° długości geograficznej. Czas w strefach sąsiadujących ze sobą różni się o jedną pełną godzinę. W całej strefie obowiązuje ten sam czas. Odpowiada on wartości czasu słonecznego południka przechodzącego przez środek strefy. Za południki takie przyjęto południk 0°, 15° oraz wielokrotność 15 na wschód i na zachód od południka początkowego. Granice stref czasowych przechodzą zatem wzdłuż południków położonych o 7° 30' na wschód i 7° 30' na zachód od środkowych południków stref czasowych. Często strefy czasowe mają swoje nazwy, np. strefa położona między 7° 30' E a 22° 30' E to strefa czasu środkowoeuropejskiego. Nazwy stref pochodzą od nazwy położonego w niej największego miasta, części kontynentu lub krainy geograficznej.

Czas uniwersalny UT (Uniwersał Time) - to czas słoneczny południka 0° stosowany jako podstawa wszelkiej rachuby czasu na całym świecie. Odpowiednio do czasu nazwano strefę wyznaczoną przez południki 7° 30' E i 7° 30' W jako strefę czasu uniwersalnego. W stosunku do czasu uniwersalnego podaje się czas pozostałych stref, doda­jąc lub odejmując od niego pełne godziny.

Czas urzędowy - umowny czas obowiązujący na jakimś obszarze, najczęściej państwa lub mniejszej jednostki podziału terytorialnego. Najczęściej ustala się go tak, by cała jednostka administracyjna miała jednakowy czas. W państwach o dużej rozciągłości równoleżnikowej na różnych obszarach może obowiązywać inny czas urzędowy. Czas urzędowy (ustawowy, oficjalny) - tj. czas ustalony urzędowo. Czas urzędowy ustala się w państwach małych terytorialnie, w których niewielki obszar odcina południk będący granicą strefy czasowej. Aby na stosunkowo małym obszarze nie stosować dwóch czasów, modyfikuje się granicę strefy czasowej, przesuwając ją na granicę polityczną. Sytuacja taka występuje praktycznie na wszystkich zamieszkiwanych obszarach. Ponadto w wielu państwach, ze względu na oszczędność energii, wprowadza się urzędowy czas letni i urzędowy czas zimowy. Przykładem jest Polska, gdzie czas słoneczny południka 30° E przyjmuje się jako czas letni, a czas słoneczny południka 15° E jako czas zimowy. Czas zimowy w Polsce jest zgodny ze strefą czasową, w której Polska jest po­łożona.

Linia zmiany daty - umowna linia na mapie stref czasowych, przebiegająca w zasadzie wzdłuż południka 180 stopni, przy której przekraczaniu zmienia się datę. Na wschód od niej data jest o jedną dobę mniejsza niż na zachód. Dlatego przy jej przekraczaniu ze wschodu na zachód dodaje się jeden dzień (powtarza tę samą datę w kalendarzu), a w przeciwnym kierunku - opuszcza się go (pomija jedną datę). Przesunięcia tej linii od południka 180 stopni występują w przypadku Aleutów (zachód) oraz Półwyspu Czukockiego, Kiribati, wysp Tonga, Fidżi, Kermadec i Chatham.

Granica zmiany daty - wprowadzenie stref czasowych spowodowało konieczność ustalenia granicy zmiany daty. Przesuwając się od strefy czasu uniwersalnego na wschód, gdy osiągniemy strefę z południkiem środkowym 180°, czas w stosunku do czasu uni­wersalnego będzie wynosił UT + 12h. Z kolei przy przesuwaniu się w kierunku zachodnim, zgodnie z zasadami rachuby czasu, ta sama strefa z południkiem środkowym 180° będzie miała czas UT - 12h. Dlatego wzdłuż południka 180° przeprowadzono międzynarodową granicę zmiany daty. Przyjęto zasadę, że obszary lądowe przecięte przez południk 180° muszą w całości znajdować się po jednej stronie tej granicy. Przekraczanie granicy zmiany daty powoduje „zgubienie" lub „zyskanie" dnia przy zachowaniu godziny. Jeśli linię zmiany daty przekraczamy od strony półkuli wschodniej (UT + 12h) ku zachodniej czyli przemieszczamy się na wschód, na półkuli zachodniej (UT -12h) jeszcze danej daty nie było - zy­skujemy jeden dzień. Przy przekroczeniu granicy od strony pół­kuli zachodniej (UT - 12h) znajdziemy się na półkuli wschodniej (UT + 12h), gdzie data, z którą przekraczamy granicę była dobę wcześniej - gubimy jeden dzień.

Podobne tematy

Kryteria klasyfikacji państw

Kryteria klasyfikacji państw : I. polityczno -...

Strefy czasowe

Czas miejscowy - dobowa rachuba czasu, która...

Krainy zoogeograficzne

Pojęcie krainy zoogeograficznej zostało wprowadzone w...

Bilans cieplny Ziemi

Ziemia, jak każda inna planeta, otoczona jest...

Układ Słoneczny - położenie i ruch planet

Teoria geocentryczna - teoria budowy Wszechświata....

Żródła: wikipedia.pl, teksty nadesłane

Serwis matura memento.pl jest serwisem społecznościowym, publikuje materiały nadesłane przez internautów i nie odpowiada za treść umieszczanych tekstów oraz komentarzy. Serwis matura memento.pl dokłada wszelkich starań, aby weryfikować nadsyłane materiały oraz dbać o ich zgodność z polskim prawem.
  

Ebooki edukacyjne

Dobre wypracowania
Jak samodzielnie pisać wypracowania i otrzymywać z nich wysokie oceny bez większego wysiłku?

Jak zdać egzamin?
Poznaj metody i sztuczki, aby bezstresowo i zawsze pozytywnie zdać każdy egzamin!

Techniki pamięciowe dla każdego
Jak wykorzystać moc swojego umysłu poprzez efektywne techniki pamięciowe i zapamiętać wszystko czego potrzebujesz?

Szybka nauka języków obcych
Jak szybko i skutecznie uczyć się języków obcych, wykorzystując możliwości własnego umysłu?

Szybka nauka
93 specjalne ćwiczenia, dzięki którym nauka nie będzie sprawiać Ci problemów