Rycerz, święty, kochanek - jako bohaterowie charakterystyczni dla literatury średniowiecznej

Typ świętego, kreowany w utworach hagiograficznych (np. "Legenda o św. Aleksym"), podporządkowuje swoje życie hasłom: "ora et labora" (módl się i pracuj) i "memento mori" (pamiętaj o śmierci).

Drugi wzorzec osobowy to średniowieczny, nieskazitelny rycerz, którego dewizą życiową są słowa "Bóg, honor, Ojczyzna" - taki jest bohater "Pieśni o Rolandzie". Treścią utworu jest bitwa oddziału Rolanda walczącego z Saracenami. Wróg ma przewagę liczebną, lecz Roland nie chce wzywać żadnej pomocy, uważa, że zhańbiłoby to jego ród i splamiło honor. Roland, czując zbliżającą się śmierć, poleca swych towarzyszy Bogu, prosi Go o przebaczenie win i czeka na śmierć. Do umierającego rycerza Bóg zsyła aniołów, którzy niosą jego duszę do nieba. Wizerunek Rolanda stanowi wzór osobowy średniowiecznego rycerza, który służy wiernie ojczyźnie, królowi i Bogu. Dla chwały Boga i Kościoła walczy z poganami. W boju jest szaleńczo odważny, bohaterskimi czynami rozsławia imię swoje, króla i ojczyzny, wysoko ceni honor i prezentuje wiele cnót rycerskich. Zobowiązują go one do opieki nad słabszymi, do godnego i szlachetnego postępowania oraz szacunku dla każdego człowieka.

Wzorzec kochanka występuje m.in. w "Dziejach Tristana i Izoldy" (romans starofrancuski). Jest to historia tragicznej miłości. Kochankowie poddani zostali niepokonanej mocy namiętności, a zarazem są świadomi zła zdrady. Żyjący w nieustannym napięciu emocjonalnym, w ciągłym konflikcie między honorem a miłością, ucieleśniają szczęście i cierpienie miłości. Tristan usiłuje być wierny królowi Markowi, z którym jako wasal związany jest przysięgą, jednak siła magicznego napoju miłosnego przezwycięża jego skrupuły. Z narastającym poczuciem winy próbuje wyzwolić się z mocy czaru, ale przegrywa i w ten sposób fatalna siła skazuje jego i Izoldę na życie w męce i potępieniu, które osładza im wzajemna miłość.