Kryteria klasyfikacji państw

Kryteria klasyfikacji państw :

• I. polityczno - ustrojowe
• II. demograficzno - społeczne
• III. ekonomiczno - gospodarcze
• IV. przyrodnicze
• V. kształt i wielkość terytorium

1. kryterium w I grupie - kryterium suwerenności państwa. Kraje suwerenne i niesamodzielne. Protektorat, mandat i powiernictwo.

• Protektorat - przy rozwoju wielkich potęg - narzucanie woli silnych słabszym.
• Mandat ( okres międzywojenny ) - Niemcy utraciły po przegranej w wojnie swoje terytoria i Liga Narodów oddała je pod zarządzanie innym krajom ( Namibia oddana pod kontrolę dzisiejszemu RPA ).
• Powiernictwo - zastąpiło mandat, głównie chodziło o przegraną w wojnie Japonię, odebrano im niektóre tereny i oddano w powiernictwo USA, Nowej Zelandii i Australii. Dzisiaj suwerennych państw jest 196. Problem suwerenności można rozpatrywać w zależności od aspektów wewnętrznych jak i zewnętrznych.
• Państwa niesamodzielne - terytoria autonomiczne - wchodzą w skład jakiegoś kraju, choć wewnętrznie są w pełni autonomiczne. Wyspy Normandzkie to wyspy autonomiczne. Wewnątrz się rządzą same lecz na zewnątrz są reprezentowane przez Wielką Brytanię. Grenlandia - to terytorium autonomiczne Danii. Antyle Holenderskie są reprezentowane przez Holandię.
• Kraje samodzielne ( stowarzyszone ) - posiadają pełną autonomię wewnętrzną choć są reprezentowane przez inne państwa. Wyspy Coola stowarzyszone z Nową Zelandią. Federacyjne Stany Mikronezji stowarzyszone z USA. Posiadłości zależne ( kolonie ).

2.  kryterium w I grupie - model aparatu państwa

• centralistyczny ( naczelne organy państwa mają max ilość kompetencji )
• zdecentralizowany
  • administracyjny ( hierarchia idzie w górę : gminy, powiat zależne od siebie )
  • samorządowy ( gminy i powiaty nie podległe sobie ( tylko w niewielkim stopniu )

Wiąże się z tym modelem inna forma - federacja - władze ustawodawcze i wykonawcze na szczeblu kraju i regiony ( USA ). W Europie Niemcy i Austria ( landy ), Szwajcaria ( Kantony ). W Azji to Indie, Pakistan i Zjednoczone Emiraty Arabskie. W Afryce to Nigeria. W Ameryce Południowej - Argentyna, Brazylia, Kanada, Meksyk, Wenezuela. Na Oceanii - Federacyjne Stany Mikronezji.

3. kryterium w I grupie to ustrój.

Ustrój polityczny państwa to sposób w jaki jest realizowane państwowe kierowanie społeczeństwem. Arystoteles pierwszy dokonał podziału :

• monarchia, arystokracja i politea
• tyrania, oligarchia i demokracja

Podział ten oparty został na kryterium części społeczeństwa w której imieniu sprawuje się władzę. Podział na podgrupy zależał od ilości osób sprawujących władzę. Grupa a - rządy sprawowane w interesie ogółu, grupa b - rządy w interesie jednostki. Arystoteles był zwolennikiem mieszanej formy rządów.

Jednym z najstarszych podziałów jest podział na republikę i monarchię. Machiavelli - uważał, że nie ma idealnej formy ustrojowej. Uważał, że forma zależy od zadań jakie państwo ma do spełnienia.

Odmiana parlamentarna jest w republice i w monarchii, prezydencka tylko w formie republikańskiej. Może być odmiana faszystowska ( i tu i tu ) oraz dyktatorska ( też i tu i tu ) a także konwent. Konwent istnieje w Szwajcarii - tam rząd i parlament to jedno. Republiki wyznaniowe ( przywódca duchowy ) - Iran, Libia, Afganistan, Pakistan.

II.  grupa kryteriów.

1.  kryterium w II grupie - struktura demograficzna państw, podział na płeć i wiek. Najbardziej sfeminizowanym obszarem jest Europa Zachodnia. Jeśli chodzi o przewagę mężczyzn to Azja i Afryka. Najstarsze państwa to Japonia i kraje Europy Zachodniej.