Geografia ekonomiczna

Geografia ekonomiczna - dział geografii, który bada zjawiska i procesy społeczno-ekonomiczne występujące w przestrzeni geograficznej. Jest nauką na pograniczu ekonomii (czyli nauki o gospodarce, wytwarzaniu, podziale itd.) i geografii (czyli nauce o Ziemi, zasobach, przyrodzie itd.).

Geografia ekonomiczna - badają rozmieszczenie produkcji i części usług w oparciu o prawa rządzące rozwojem społeczeństwa. W skład geografii ekonomicznej wchodzą gałęzie na ogół odpowiadające swym zakresem gałęziom gospodarki narodowej, a mianowicie:

• a) geografia przemysłu,
• b) geografia rolnictwa,
• c) geografia transportu,
• d) geografia zaludnienia i osadnictwa.

Poza wymienionymi gałęziami pozostają pewne zagadnienia, którymi również zajmuje się geografia ekonomiczna, jak np. część usług obejmujących wczasy, handel itp. oraz zagadnienia geografii politycznej (czasem wyodrębnianej jako osobna gałąź) obejmując problemy związane z terytorium państwa (mapa polityczna), granicami, położeniem geograficznym itp. Nie należy przy tym zapominać, że geografia ekonomiczna zajmuje się całokształtem produkcji i usług na pewnym obszarze, a więc regionami gospodarczymi.

Wyróżnia się trzy kierunki geografii ekonomicznej:

• kierunek regionalny - teren dla badań statystycznych, np. liczba ludności, zasoby naturalne itp. na wybranym terenie, np. miasto, wieś, województwo;
• kierunek ekologiczny, pod tym względem bada się związki: człowiek <-> gospodarka <-> środowisko;
• kierunek przestrzenny - bada zjawiska i procesy zachodzące przestrzennie.

W geografii przemysłu mieści się górnictwo, produkcja mineralna, która jest ściśle związana z występowaniem surowców mineralnych, dlatego istnieje potrzeba włączenia bazy surowcowej do badań geograficznych.

Przy geografii transportu - już poprzednio stwierdzono, że część przejazdów nie ma charakteru produkcyjnego, lecz jest spełnianiem usług, zaspokajaniem potrzeb kulturalnych itp. Od dawna w Polsce używa się na ogół terminu „geografia komunikacji". W artykule użyto jednak określenia „geografia transportu" z tego powodu, że pod słowem „komunikacja" rozumie się również telekomunikację, którą na razie pozostawiono poza badaniami geograficznymi. Przyjęcie tej lub innej nazwy jest sprawą umowy, rezygnacja ze starej i powszechnie używanej nazwy może być uzasadniona tylko tym, że powinniśmy być zgodni z pojęciami i terminologią używanymi przez inne nauki zajmujące się komunikacją.

W ramach geografii zaludnienia i osadnictwa znalazły się również zagadnienia niemające wiele wspólnego z produkcją. Nie można, bowiem rozpatrywać bilansu siły roboczej, struktury społecznej i zawodowej ludności bez jej przyrostu naturalnego, struktury wieku, migracji, poziomu kulturalnego itp. W miarę osiągniętych wyników prac podział geografii ekonomicznej na gałęzie może być rozbudowany zgodnie z istniejącymi gałęziami gospodarki narodowej, a równocześnie jednak powinny zostać podjęte starania nad opracowaniem metodyki badań pozwalające na ujmowanie kompleksowe całokształtu gospodarki. Badania regionów gospodarczych są niewątpliwie najistotniejszym zadaniem geografii ekonomicznej, pogłębienie jednak ich naukowej ścisłości powinno być poprzedzone badaniami cząstkowymi.

Badania rozmieszczenia produkcji różnych gałęzi gospodarki narodowej, w różnych okresach rozwoju społeczno-gospodarczego powinny doprowadzić do ustalenia prawidłowości jej rozmieszczenia. Wyniki tych badań wymagają uogólnień, a uogólnienia te są podstawą dla wydzielenia grupy zagadnień, które wchodzą w treść ogólnej geografii ekonomicznej. Do ogólnej geografii ekonomicznej wchodzą także uogólnione wyniki badań nad regionami gospodarczymi.